„Napis” XXVIII (2022)

Przestrzenie intymności

Najnowszy numer periodyku jest poświęcony odkrywaniu intymnego życia autorów wielu rodzajów egodokumentów, a także wątkom biograficznym utrwalonym w dziełach literackich. Te świadectwa prywatnych przeżyć dotyczą zarówno postaci bardzo ważnych dla polskiej kultury (m.in. Józefa Bartłomieja Zimorowica, Franciszka Dionizego Kniaźnina, Felicjana Faleńskiego, Stefana Żeromskiego, Aliny Szapocznikow), jak i tych mniej znanych (np. Krzysztofa Bronisza, Tomasza Czapskiego, Jecheskiela Kotika). Poruszana w omawianych tekstach problematyka wieloznacznie pojmowanej intymności (rozważanej również jako cecha formy wypowiedzi) dotyczy wielu obszarów, począwszy od cielesności i namiętności poprzez związki emocjonalne (miłosne i przyjacielskie), po zwierzenia dotyczące sfer choroby, żałoby czy traumy.

W artykułach można znaleźć choćby zapisy intymności rozumianej jako doświadczenia o charakterze erotycznym, obecne w staropolskiej oraz oświeceniowej poezji i epistolografii, które utrwalały i interpretowały różnorakie intymne relacje i towarzyszące im emocje. Te świadectwa uczuć, rozterek, lęków lub fascynacji były wyrażane na różne sposoby (czasem niezwykle subtelnie, czasem przez wyrafinowane parabole), zapisując się na kartach tekstów kultury – listów, dzienników czy wspomnień. Dzięki temu przybliżają one skomplikowany temat śladów ludzkiej intymnej emocjonalności w piśmiennictwie, począwszy od staropolszczyzny, przez oświecenie, wiek XIX, aż po czasy współczesne.

Zgromadzone na łamach „Napisu” artykuły mają charakter zarówno interpretacyjny, jak i edytorski, a uzupełnieniem tomu jest obszerny dział recenzji oraz prace studentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, prezentujące bardzo różnorodne wizualne interpretacje tematu intymności.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Wstęp: Metamorfozy intymności (Marek Pąkciński)

Artykuł (PDF)

I. ROZPRAWY I MATERIAŁY

„Domowe żale, lamenty i krzyki / Ochełznać prostym rymem”. Wybrane sielanki Józefa Bartłomieja Zimorowica jako świadectwo prywatnych doświadczeń poety („Filoreta”, „Kozaczyzna”, „Burda ruska”)

Artykuł (PDF) Show abstract

Relacje nadawczo-odbiorcze i styl rodzinnej korespondencji dotyczącej zdrady małżeńskiej Zofii z Radziwiłłów Dorohostajskiej

Artykuł (PDF) Show abstract

Paryskie przygody wojewodzica pomorskiego. Relacja z podróży Tomasza Czapskiego wobec przemian piśmiennictwa autobiograficznego czasów saskich

Artykuł (PDF) Show abstract

O panieńskim kwiatku, miłosnych harcach i urokach łożnicy we wczesnej poezji Franciszka Dionizego Kniaźnina

Artykuł (PDF) Show abstract

Stefana Żeromskiego tropy (o) namiętności

Artykuł (PDF) Show abstract

„Miłość jest w zasadzie chorobą”. Intymność w listach miłosnych Aliny Szapocznikow do Ryszarda Stanisławskiego

Artykuł (PDF) Show abstract

II. PASJE I POTYCZKI EDYTORSKIE I TEKSTOLOGICZNE

Edycja krytyczna „Listu przyjacielskiego” Krzysztofa Bronisza z traktatu Piotra Umiastowskiego „Nauka o morowym powietrzu na czwory księgi rozłożona” (1591)

Artykuł (PDF) Show abstract

Strategie budowania intymności – pierwsze listy Felicjana Medarda Faleńskiego i Marii Trębickiej

Artykuł (PDF) Show abstract

Listy Marii Trębickiej i Felicjana Faleńskiego (oprac. Agnieszka Bąbel)

Artykuł (PDF)

III. VARIA

„Myszy wyglądały żałośnie” – stawanie się zwierzęciem w czasie pogromu kijowskiego we wspomnieniach Jecheskiela Kotika

Artykuł (PDF) Show abstract

Przestrzenie intymności. Prace studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie

Komentarze autorów do fotografii

IV. RECENZJE

Wojciech KALISZEWSKI, Wierszowana batalia elekcyjna (Antologia okolicznościowej poezji politycznej bezkrólewia i wojny o tron polski 1733–1735, oprac. Rafał Niedziela, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2019)

Recenzja (PDF)

Barbara WOLSKA, Wiersze czasów Stanisława Augusta z Sacculusowego „worka” rozmaitości swawolnych (Poezyje dessertowe wieku naszego oświeconego, [wybór i oprac.] Leon Sacculus [i.e. R. Kaleta], red. i korekta H. Wojtas-Kaleta, Wydawnictwo Sacculus, Amsterdam 1989 [i.e. Wrocław 2019])

Recenzja (PDF)

Irena FEDOROWICZ, Dzieje pewnej przyjaźni korespondencyjnej (Zofia Trzeszczkowska (Adam M-ski, Adam Mańkowski), Listy do Zenona Przesmyckiego z lat 1887–1901, wstęp i oprac. Aleksandra Błasińska, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2019)

Recenzja (PDF)

Noty o autorach artykułów

vignette

Wojciech Pietryka

Dotyk.

Wiktoria Krekora

„Podczas kontrolnej wizyty u lekarza rodzinnego lekarka osłuchiwała mnie i zobaczyła wciągniętą brodawkę. Powiedziała, żebym zapisała się na badania, ponieważ to jest niepokojące. Kiedy wyszłam z jej gabinetu, zobaczyłam na wprost drzwi właśnie do gabinetu ginekologicznego. Bez zastanowienia zapukałam i Pani doktor przyjęła mnie. Dała skierowanie na badania. Kiedy było już wiadomo, że to rak, zapisałam się na operację. Odbyła się w Warszawie. Doktor, który mnie operował, wytłumaczył, że wytną tylko guza. Gdy się obudziłam po operacji, okazało się, że miałam wycięte więzły chłonne i pierś. Doktor wszedł do mnie do pokoju i przytulając mnie, powiedział: «Zosiu, musieliśmy usunąć pierś». Tak naprawdę nie byłam zła na niego. Dla mnie najważniejsze było to, aby wyzdrowieć i móc patrzeć, jak moje prawnuczki dorastają. Do tej pory mam wrażenie, że ta pierś jest.”

W 2000 roku nowotwór piersi dotknął 10 mln kobiet, w 2020 roku było to już 19,3 mln. Liczba ta wciąż rośnie.

Weronika Krekora

„Intymność zasadniczo oznacza brak oporu”. (Sadhguru)

Alicja Lechowicz

Intymne znaczy zakryte, chronione przed widokiem i przed ostentacją.

Anastasia Posliedova (Ukraina)

Jestem w domu.

Zofia Jackowska

Bez komentarza.

Dominika Reszka

Bez komentarza.

Julia Kruczek

Bez komentarza.

Jagoda Jaszczuk

Bez komentarza.

Julia Pawelec

W swojej pracy chciałam przyjrzeć się innej stronie intymności – aktowi chowania, wstydu, ukrywania tego, co dla nas najbardziej prywatne. Jedną z takich rzeczy mogą być ludzkie wady, cechy, których chcemy się wyzbyć, aby stać się lepsi lub momenty słabości, o których chcielibyśmy zapomnieć. Książka obrazuje opowieść naszego życia, podczas gdy zmięte, odrzucone i wyrwane kartki to te elementy naszej istoty, które chcemy uchronić przed wzrokiem innych. Nieważne jednak, jak mocno potępiamy te strony – zostały już zapisane.

Alicja Staszewska

Bez komentarza.

Aleksandra Moroz

Bez komentarza.

Anjana Martin de Paz

Emily Dickinson.

Maciej Powala

Bez komentarza.