“Inscription” XIX (2013)

Family picture album with a trauma looning in the background

The XIX issue of the yearly Napis (Inscription) (2013), entitled Family album with trauma in the background, is devoted to the relationship between the personal realm of human experiences, centred on family, and the field of broadly-defined communal experiences, with which Polish and multicultural history and historicity used to be associated. Therefore, it would be a historic experience (carrying predominantly trauma, for example the nineteenth-century uprisings: November and January, World War I and II, or the Holocaust), expressed in the light of specific texts and testimonies related to the family and its particular emotional relationships: diaries, letters, journals, as well as literary narratives on the family and the way in which it experiences crises (in a historical sense) or the common, national or societal trauma (partitions, failures of national uprisings, occupation, etc.).

This issue of the journal is an interdisciplinary undertaking, reaching beyond the classification of historical periods, as it is created by researchers specialising in different topics in history and literary theory, and representing other disciplines: historians, historians of culture, photographers (among those, students of the Academy of Fine Arts). The latter took part in a competition, titled Family album with trauma in the background, organised in cooperation with the Editorial Office of Napis (Inscription) by the Studio of Photography and the Studio of Intermedia Activities of the Academy of Fine Arts in Warsaw.

Apart from the main, thematic part (Essays and Materials), preceded by an introduction, entitled Co dziś komu po rodzinie? [Who needs a family these days?], a colour insert presenting the works of students of the Academy of Fine Arts (Varia), the yearly also includes an Editorial and Textologist Passions and Skirmishes section, as well as Reviews.

Wstęp. Co dziś komu po rodzinie? (Barbara Wolska, Marek Pąkciński)

Artykuł (PDF)

I. ROZPRAWY I MATERIAŁY

Zgodnie z zasadą decorum. Przyczynek do wyjaśnienia wątków metapoetyckich w „Trenach” Jana Kochanowskiego

Artykuł (PDF) Show abstract

Matrony i kawalerowie służący Ojczyźnie – portrety członków Radziwiłłowskiej familii z przemilczeniem w tle

Artykuł (PDF) Show abstract

Pani Roland i trauma Rewolucji

Artykuł (PDF) Show abstract

Ojciec ze skazą… w literaturze i kulturze XIX wieku (przypadek Zygmunta Krasińskiego)

Artykuł (PDF) Show abstract

Retoryka codziennej traumy („Dombey i syn” Charlesa Dickensa)

Artykuł (PDF) Show abstract

Rodzinne oswajanie traumy. Anegdota, humor, bagatelizowanie jako strategie opowiadania o walce i zesłaniu we wspomnieniach o powstaniu 1863 r.

Artykuł (PDF) Show abstract

Pokuta bez rozgrzeszenia. Samobójstwo i jego skutki w powieści drugiej połowy XIX wieku

Artykuł (PDF) Show abstract

Bilans uczestnictwa. Rodzina w powieściach Stanisława Brzozowskiego

Artykuł (PDF) Show abstract

Literackie i rodzinne tajemnice z Wielką Wojną w tle. O „Walce z szatanem” Stefana Żeromskiego

Artykuł (PDF) Show abstract

„Aby ta ofiara nie poszła na marne” – Stanisława Witkiewicza przesłanie do syna

Artykuł (PDF) Show abstract

Trauma wojenna jako inspiracja powieści Aleksandra Kamińskiego

Artykuł (PDF) Show abstract

Nowoczesność: opowieść o rodzinie bezimiennej

Artykuł (PDF) Show abstract

Wskrzeszanie brata. Tadeusza Różewicza historie rodzinne

Artykuł (PDF) Show abstract

Portret rodziny we wczesnych wierszach (publikowanych i niepublikowanych) Mieczysławy Buczkówny

Artykuł (PDF) Show abstract

Albumy utraconej rodzinności – o doświadczeniu środkowoeuropejskości w prozie Sándora Máraiego. Kilka przybliżeń

Artykuł (PDF) Show abstract

Getto jako narracja antysemicka

Artykuł (PDF) Show abstract

Deportacja z raju. O recepcji „Skrytek” Zofii Romanowiczowej

Artykuł (PDF) Show abstract

„Tak oto urodziłem się w Gdańsku…” („Odzyskanie” Ziem Odzyskanych w młodej polskiej prozie lat 90. XX wieku)

Artykuł (PDF) Show abstract

„Dojrzałam do niekomunistycznych butów”. Mityzacja dzieciństwa jako sposób radzenia sobie z traumą

Artykuł (PDF) Show abstract

Jak przeżyć traumę apokalipsy i odzyskać wiarę w ludzi (w grze The Last of Us)

Artykuł (PDF) Show abstract

II. PASJE I POTYCZKI EDYTORSKIE I TEKSTOLOGICZNE

Źle się dzieje w państwie… polskim

Artykuł (PDF) Show abstract

Traktaty pedagogiczne Honoraty z Wiśniowskich Zapovej i Klementyny z Tańskich Hoffmanowej – inspiracja czy przeróbka?

Artykuł (PDF) Show abstract

III. VARIA

Album rodzinny z traumą w tle

Artykuł (PDF)

Album rodzinny z traumą w tle – prace studentów ASP w Warszawie

Komentarze autorów do fotografii

IV. RECENZJE

Agnieszka Maria KOBRZYCKA, Na tropie głupoty. Charakterystyka zjawiska w literaturze polskiego oświecenia, Warszawa 2013 (Danuta Kowalewska, Stultorum plena sunt omnia. Głupców pełno wszędzie?)

Recenzja (PDF)

Pamiętniki króla Stanisława Augusta. Antologia, wybór tekstu Dominique Triaire, tłum. Wawrzyniec Brzozowski, wstęp Anna Grześkowiak-Krwawicz, red. M. Dębowski, Warszawa 2013 (Agata Roćko, Powtórne świata polskiego tworzenie” przez Stanisława Augusta w świetle jego odtajnionych pamiętników)

Recenzja (PDF)

Franciszek Dionizy Kniaźnin, Po większej części przed światem nie zgasnę. Przekłady z Horacego, zebrał i opracował Jacek Wójcicki, „Biblioteka Aretuzy”, t. 5, Kraków 2011 (Barbara Wolska, Horacy okolicznościowy i użytkowy)

Recenzja (PDF)

Agnieszka Smolińska, Dyskurs oświeceniowy. Filozofia ks. Antoniego Jakuba Wiśniewskiego SchP (1718-1774), Kraków 2012 (Wojciech Kaliszewski, Między scholastyką i Oświeceniem)

Recenzja (PDF)

vignette

Bartosz Kryński

„Józio zginął na posterunku w maju 1926 roku w imię wierności przysiędze wojskowej i Prezydentowi Rzeczpospolitej, odmawiając złożenia broni przed oddziałem podległym Józefowi Piłsudskiemu. Mimo tego cała rodzina pielęgnowała nadal kult Marszałka.”

Artur Smorga

„Orzeł w koronie lub bez – nie ma znaczenia. Dobrze, jeśli czapka i pasek oznaczają powrót. Źle, jeśli to jedyne, co nam pozostało po ich właścicielu. Historia po raz kolejny stała się przyczyną obecność i nieobecności.”

Ania Wręga

„Nic nie wiem o moich pradziadkach. Nie znam ich nawet z opowieści, moja Babcia nigdy o nich nie mówiła. Nie dlatego, że ich nie pamiętała. Zginęli w czasie II wojny, gdy była jeszcze dziewczynką. Ciężar przeżyć «zasznurował» jej usta.”

Andrzej Kubanowski

„Niewinność…?? ok. 1986 r.”

Iza Maciusowicz

„Przedstawione fotografie mówią o losach mojej rodziny, na które ogromny wpływ miała II wojna światowa i jej skutki, związane z przesunięciem granic. Dorastałam na tzw. Ziemiach Odzyskanych, które po wojnie na mocy postanowień konferencji pokojowych stały się częścią państwa polskiego.

Ludzie, którzy odtąd zamieszkiwali te tereny, w tym przodkowie moi i mojego męża pochodzili z różnych stron przedwojennej Polski. Wśród nich byli przesiedleńcy z terenów wschodnich, które Polska utraciła na rzecz ZSRR, ludzie powracający z zesłania na Syberię lub wywiezieni na przymusowe roboty do Niemiec. Ich historie i drogi powrotu do Polski były różne. Na nowo musieli «zapuścić» swoje korzenie, stworzyć nowy dom.”

Alicja Ewertowska

„Według dawnej polskiej tradycji kobieta nosząca obrączkę na lewej dłoni straciła męża. Zdjęcie przedstawia dłonie mojej babci Alicji, która w 2003 roku musiała pożegnać dziadka Stasia.”

Jagoda Cendrowska

Bez komentarza.

Piotr Zając

„Portret Dziadka, wykonany w jego rodzinnym domu, w którym od kilku lat mieszka sam, po śmierci żony. Na zdjęciu z fotografią Babci zrobioną, kiedy ta miała 17 lat.”

Ewa Iwaniuk

„Zdjęcie przedstawia osobę, która nie jest w stanie uwolnić się z pułapki rodzinnych konfliktów. Konary drzewa, oplatające postać, symbolizują toksyczne relacje między najbliższymi.”

Agnieszka Czyżak

„Dziadek zmarł już prawie dziesięć lat temu, a odczuwamy to tak, jakby to było wczoraj. Babcia wciąż czuje jego obecność, chociaż są rozdzieleni najsilniejszą z granic, granicą między życiem a śmiercią.”

Ania Pełszyńska

„Różnorodność doświadczeń zawsze wpływa na to, kim jesteśmy i kim będziemy. Mój tata – zawodowy żołnierz, z upływem lat przekształcił się w inżyniera, by obecnie stać się menadżerem w dużej firmie telekomunikacyjnej. Pomimo zakończenia służby wojskowej podlegli mu pracownicy to jego «drużyna», a współpraca członków zespołu to podstawa do osiągnięcia sukcesu.”

Marta Dębska

„W każdej polskiej rodzinie miała miejsce tragedia związana z II wojną światową. W kwestii interpretacji tematu miałam ułatwione zadanie. Wśród rodzinnych pamiątek zachowało się wiele zdjęć oraz przedmiotów z tamtego okresu. Skupiłam się jedynie na historii mojego pradziadka, który trafił do niemieckiej niewoli walcząc w armii generała Kleeberga. Był w trzech obozach pracy na terenie III Rzeszy i przywiózł ze sobą ogromną ilość pocztówek przedstawiających piękne, alpejskie krajobrazy oraz zdjęcia, które dokumentują życie w obozie pracy.

Zainspirował mnie kontrast między tymi obrazami. Zdecydowałam się podkreślić go poprzez nałożenie na siebie kontrastujących materiałów. W tej serii prac wykorzystałam dodatkowo «nieśmiertelnik» z numerem obozowym pradziadka, jego legitymację, obozowy bon oraz list, który moja rodzina otrzymała, kiedy pradziadek trafił do niewoli.

Drugą częścią mojej realizacji tematu jest kompozycja złożona z fotografii makro. Obiektem jest pas, który mój dziadek zdobył w czasie walk. Należał on do nazistowskiego żołnierza. Nawet najmniejsza plama czy rysa na skórze to część historii. Na klamrze pod nazistowskim orłem znajdowała się swastyka, jednak pradziadek ją zeszlifował. Myślę, że nie byłby w stanie walczyć wiedząc, że nosi na sobie ten znak.”

Magda Wlazło

„Lalkę Emilkę dostałam, kiedy miałam 6 lat. Prawie zawsze była przy mnie jako świadek moich radości, smutków i traum. Tych mniejszych i tych większych.”

Rafał Chobot

„Zetknięcie baśniowego, wyimaginowanego świata dziecka z brutalnością i okrucieństwem dorosłych. Niektórych przeżyć nie da się zatrzeć w pamięci, zwłaszcza tych traumatycznych.”

Adrianna Filimoniuk

„Szpital jest miejscem niezarejestrowanych spotkań rodzinnych. Wspomnień po nich nie znajdziemy w żadnym albumie fotograficznym. Choć białe sale wywołują dreszcze, czasem wlewa się w nie nieco ciepła…”

Wojciech Jędrzejewski

„Kilka poniższych zdań to krótka wojenna historia rodzeństwa mojej mamy. Władysława, Bogusława, Antoniego i Marii Malczewskich.

Z najwyższego okna kamienicy spogląda wujek Władek Malczewski, podporucznik Wojska Polskiego. Został zamordowany w Katyniu w 1940 roku przez NKWD. Miał zaledwie 33 lata, był inżynierem. Obok fotografia mojego taty, Zbigniewa Jędrzejewskiego, który w czasie okupacji pracując w gminie w Stopnicy, wypisywał fałszywe Kennkarty dla partyzantów AK. Miał 20 lat, kiedy ryzykował życie. Obok niego jest zdjęcie mojej mamy, Marii Malczewskiej cudem ocalałej w styczniową noc 1940 roku w czasie nalotu niemieckiej żandarmerii na dom w Łubnicach, w którym schronili się partyzanci oddziału AK «Jędrusie». Miała wówczas 16 lat.

W najniższym rzędzie fotografii dwaj bracia mojej Mamy – Antoni i Bogusław Malczewscy, oficerowie Wojska Polskiego, którzy z Armią Andersa trafili po II wojnie światowej do Londynu, gdzie osiedlili się na stałe. Nie zdecydowali się wrócić do komunistycznej Polski. Wujek Tolek przez wiele lat mieszkał w jednym domu z bratem swojej żony, Łotyszem Jurisem Berzinsem, który został przez hitlerowców przymusowo wcielony do wojska. To ten w mundurze Wehrmachtu.”

Aleksandra Przerwa

„W mojej rodzinie przez wiele lat krążyły opowieści na temat ciężkich przeżyć, jakie dotknęły moich przodków – dziadków, pradziadków i ich rodziców. Rodzina mojego taty pochodzi z Wielkopolski – regionu, który znalazł się pod zaborem niemieckim.

Moja praca opiera się na trzech przekazanych mi historiach. W każdej z nich ważny jest podział, oddzielenie od domu albo rodziny. Oddzielenie i tęsknota symbolizowane są w moim kolażu białymi liniami przedzielającymi elementy zdjęć. Praca złożona jest z fotografii, które znalazłam w rodzinnym archiwum. Na pierwszym planie są osoby, dla których dane momenty były najbardziej traumatyczne. W tle znajdują się elementy i osoby, które w danych wydarzeniach uczestniczyły.”

Paweł Wroniszewski

„Żołnierz Armii Krajowej, więzień obozów hitlerowskich, Józef Kazimierz Wroniszewski (13.02.1925 – 30.09.2013). Ojciec, dziadek, pradziadek; historyk, literat, varsavianista.”

Oliwia Cabaj

Bez komentarza.

Helena Nowakowska

„Moi pradziadkowie poznali się na Syberii, w Talicy, gdzie pradziadek Józef trafił za walkę w Legionach, zaś prababcia Helena urodziła się tam jako wnuczka polskiego zesłańca po powstaniu styczniowym 1863 roku. Po wielu perypetiach udało im się wrócić do Polski nieogrzewanym pociągiem towarowym. W czasie podróży umarła ich córeczka Wanda. W 1922 roku dojechali do Polski i zamieszkali w Krakowie.”