“Inscription” XXIX (2023)

Written with light. Photography – text and context

The topic of the planned issue will be photography in dialogue with the text – the evolution of the attitude towards photography and ways of using it (from the 19th century understanding as a documentary medium, treating “an image as a proof of truth”, to today’s aesthetic, artistic and creative values in this field of art, also by showing the role of iconographic texts of culture and their impact on the lives of authors, entities / objects and recipients, as well as various possibilities of interpretation), complicated history and transformations of relations between photography (or painting, drawing, etc.) and the concepts of “truth of facts”, “photographic realism”, “reflection of reality”.

We would also like to raise the issue of using photography as a message with an open or hidden advertising or propaganda purpose. We also want to show the role of images (of different countries, continents or planets) in the geographical and cultural “taming of the difference”, as well as photography as a symbolic record of a journey, a sign of tourism, conquest and subordination (albums, bedeckers, postcards, reportages, photographic reports – also in the form of websites or blogs).

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Rozwój czasopism naukowych” na lata 2022–2024.

Ministry of Education and Science Republic of Poland

Wstęp: Fotografia: świet(l)ny portret nowoczesności (Marek Pąkciński, Agnieszka Bąbel)

Artykuł (PDF)

I. ROZPRAWY I MATERIAŁY

Rekonesans, oswojenie, inkorporacja – astronomiczna narracja popularnonaukowa przełomu XIX i XX wieku a ludzka świadomość poznająca Kosmos i odzwierciedlenie jej pozycji w fotografii

Artykuł (PDF) Show abstract

Urlop w PRL-u: multimodalna analiza dyskursu polskich widokówek z okresu 1945–1989

Artykuł (PDF) Show abstract

Portrety fotograficzne w filmie polskim: pamiątka, ślad, rekwizyt

Artykuł (PDF) Show abstract

Laury Makabresku „skradanie się” do wnętrza

Artykuł (PDF) Show abstract

„Zagapianie się” – na styku literatury i fotografii. „Dzień na ziemi” Michała Pawła Markowskiego

Artykuł (PDF) Show abstract

II. PASJE I POTYCZKI EDYTORSKIE I TEKSTOLOGICZNE

Melchior Wańkowicz i fotografia – uwagi edytorskie

Artykuł (PDF) Show abstract

Cenzurowanie tekstów literackich dotyczących drugiej wojny światowej, okupacji i Zagłady. Kontrola słowa w latach 1966–1970

Artykuł (PDF) Show abstract

III. VARIA

„Lenin” Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego na tle wybranych literackich portretów wodza

Artykuł (PDF) Show abstract

Reflections of War Experience in Ukrainian Songs

Artykuł (PDF) Pokaż abstrakt

Pisane światłem. Fotografia – tekst i kontekst. Prace studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie

Komentarze autorów do fotografii

Krótka historia „rysowania światłem”. Ewolucja roli fotografii i jej pozycja wobec nowych technologii (zamiast posłowia)

Artykuł (PDF) Show abstract

IV. RECENZJE

Katarzyna NADANA-SOKOŁOWSKA, Flâneurka schodzi do piekła – „Kroniki wojenne 1939-1944” Aurelii Wyleżyńskiej (Aurelia Wyleżyńska, Kroniki wojenne, t. 1: 1939–1942, t. 2: 1943–1944, oprac. Grażyna Pawlak, Marcin Urynowicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2022)

Recenzja (PDF)

Noty o autorach artykułów

vignette

Maksymilian Gwizdała

Fotografia została wykonana podczas jednej z moich weekendowych podróży po Polsce.

Jadąc pociągiem przez dopiero co ośnieżony, malowniczy krajobraz, wyciągnąłem aparat z plecaka i zacząłem robić zdjęcia, skupiając się na świetle. Jedynym jego źródłem było słońce.

Fotografie powstawały w ruchu z długim naświetlaniem, co nadało im efekt namalowanego obrazu.

Wyjątkowość tej fotografii polega na tym, że praktycznie niemożliwe jest odtworzenie wszystkich parametrów, występujących podczas robienia zdjęcia.

[Fotografia kolorowa: ośnieżona równina i ciemne pasmo lasu na horyzoncie.]

Alesia Maisei

Prace są tworzone poprzez bezpośrednie naświetlanie światłoczułego materiału (tutaj: papieru fotograficznego), bez użycia aparatu. Układałam na papierze kom­pozycje, które następnie naświetlałam. Po wywołaniu powstaje negatywowy obraz, który nazywa się fotogramem. Ich tworzenie jest procesem artystycznym, związa­nym z eksperymentowaniem z kompozycją, światłem i formą.

Odbitki są poświęcone mikroorganizmom fototroficznym – roślinom, bakteriom i protistom, które odżywiają się za pomocą energii świetlnej.

Fototrofia odgrywa kluczową rolę w łańcuchach pokarmowych, umożliwiając organizmom fotosyntetycznym produkcję pożywienia.

[Dwie kompozycje z białych organicznych kształtów na czarnym tle.]

Amelia Rejer

Bez komentarza.

[Fotografia kolorowa: pejzaż wielkiego miasta nocą.]

Urszula Chocian

Na zdjęciu jest widoczne światło tworzące tęczę, załamane przez szkło akwarium, rzucone na białą ścianę. Tekstura ściany imituje wygląd podobrazia, a smugi świat­ła przypominają pociągnięcia pędzlem. Powstałe delikatne cienie wyglądają jak runy czy zapomniany alfabet lub wzór, który mógł być stosowany przez pradawne ludy. W dwóch pasach cienia można doszukać się własnej interpretacji, tylko jed­no jest pewne – jak szkło jest źródłem załamania światła, tak widoczne pasy „za­łamują” jego drogę dotarcia do ściany i burzą kompozycję świetlną, która mogła powstać.

[Fotografia kolorowa: ukośne pasmo tęczy między cieniami.]

Mikołaj Karwan-Jastrzębski

Tym, co fascynuje mnie w fotografii analogowej, jest eksperymentowanie z kliszą. Fotografując na starych, często kilkudziesięcioletnich filmach, uzyskuję efekty, które nabierają nowego znaczenia. Obraz zaskakuje. Kadr jak z fotografii sprzed wieku nosi w sobie inne światło. I ono właśnie, jako pełnoprawny element, samo zaczyna opowiadać historię inaczej, wrzuca ją w inny czas. To tak, jakby wyrwać z minionego świata kadr i wstawić go we współczesność. Zdjęcia wykonane zosta­ły na kliszy Orwo Chrom UT21 z datą użytku do listopada 1991 roku. Film wło­żono do aparatu we wrześniu 2023 roku, ponad 30 lat po dacie przydatności syg­nalizowanej przez producenta. Fotografie przedstawiają małą miejscowość Vík í Mýrdal, najbardziej wysunięty na południe punkt Islandii, którą zamieszkuje około 400 osób.

[Trzy fotografie kolorowe: człowiek prowadzący konia na polu; kościół na wzgórzu; skalisty grzbiet na tle nieba, na pierwszym planie stacja meteorologiczna.]

Jan Staroń

„Dosłownie rzecz biorąc, zdjęcie jest emanacją przedmiotu odniesienia. Od rze­czywistego ciała, które tu było, pobiegły promienie, które dotykają mnie – mnie, który tu jestem. […] Światło, chociaż niedotykalne, jest tutaj środowiskiem cieles­nym, naskórkiem, który dzielę ze sfotografowanymi: z nim lub z nią.

Zdaje się, że po łacinie „fotografia” nazywałaby się: „imago lucis opera expressa”, to znaczy obraz wywołany, „wyjęty”, „wyrażony”, „wyciśnięty” (jak sok z cytryny) przez działanie światła.”

(R. Barthes, Światło obrazu, tłum. J. Trznadel, Warszawa 2008, s. 144).

[Fotografia kolorowa: lampa uliczna i księżyc na tle wieczornego nieba, przecię­tego przewodami trakcji elektrycznej.]