“Inscription” XXIV (2018)

Not only poem, not only the novel – Polish and Russian literature in the context of literary genres

The present edition of the journal is a bilingual publication. Its title, Not Only Poem, Not Only the Novel – Polish and Russian Literature in the Context of Literary Genres, conveys the intentions of the Editorial Office – in this edition, we wanted to move away from traditional research on the literary and cultural relations through the prism of ‘images’ and ‘stereotypes’, concentrating instead on the mutual inspirations (historic and contemporary), as well as on jointly accomplished academic projects by Polonists, Slavists and Russicists on the topics relating to literature studies, textology, translation, editing and cultural studies.

Texts published in the XXIV series of Napis often present a comparative perspective – this is the case in the article on the relationships between Samuel Bogumił Linde and Faddei (Thaddeus) Bulgarin, in the work devoted to the writings of Zygmunt Krzyżanowski, a Russian writer from a Polish background (which depicts parallels with the works of Franz Kafka as a representative of ‘minor literatures’), or in the publication on the topic of the ancient and Russian inspirations in the later poetic works of Adam Mickiewicz (as the long poem ‘Królewna Lala’ [‘The Princess Doll’] draws upon both the ancient Roman writer, Apuleius, and the eighteenth-century poet and dramatist, Ippolit Fyodorovich Bogdanovich). The edition is undoubtedly haunted by the figure of Fyodor Dostoevsky, whose work is explored in three articles, touching on a diverse range of topics (the place of the writer in Polish post-war humanities; calligraphic handwriting of Dostoevsky in manuscripts as a source of knowledge on the mechanisms of the author’s work and on the origin of the complexity of meaning in his novels; minor forms of folklore in the narration of Dostoevsky’s texts).

The genological theme proposed in the title of the edition is also expressed in the publications devoted to Gulag literature, in which a special place is reserved for The Kolyma Tales by Varlam Shalamov. In the editorial section, we offer not only an interesting discussion of new tools and digital publishing projects (‘Textograph’ and the editing of a novel by Leo Tolstoy), but also, inter alia, articles illustrating the issue of censorship, which is still alive in the reception of various texts from the Polish-Russian cultural borderlines. These range from the Enlightenment-era tragic opera, Polusia…, by the, now forgotten, ‘meagre poet’ Wincent Marewicz, and its Russian translation, through to the interference of tsarist officials into the theatrical adaptation of Quo Vadis by Henryk Sienkiewicz, Witold Woroszylski’s misadventures with the censorship during his long-time translation career, and the comparison of two Polish versions of the translation of a science-fiction novel by the Strugatsky brothers. The reader can also find publications relating to wider cultural themes, such as the reception of the accomplishments of Soviet theatre in interwar Poland, or the depiction of the Soviet Union and its inhabitants from the same period, regarded by Polish travellers from the very specific perspective of attire. It is worth noting that the essays presented in the tome make use of source texts and genres belonging to the field of occasional and applied literature as research material – such as reportage, letter, or theatre review.

The review and report section contains up-to-date discussions and commentaries on important events, such as the conference devoted to the 250th anniversary of the Bar Confederation, or the summing-up of the final years of work of the, now unfortunately defunct, Polish Academy of Sciences Station in Moscow.

The aim of the creators of the most recent volume of Napis was to illustrate, at least fragmentarily, the diversity of research methods and traditions, mutual inspirations relating to the literature of both cultures and languages, as well as common challenges and opportunities presented to humanities’ researchers by the Polish-Russian cooperation.

Wstęp: Szukając dialogu (Marek Pąkciński)

Artykuł (PDF)

I. ROZPRAWY I MATERIAŁY

Samuel Bogumił Linde i Tadeusz Bułharyn – wokół polskiego przekładu „Rysu historycznego literatury rosyjskiej” Nikołaja Grecza

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Barwa komiczna [„Królewny Lali”] Adama Mickiewicza. Od baśni Apulejusza z Madaury o Amorze i Psyche do „Duszeńki” Ippolita F. Bogdanowicza

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Между книжностью и разговорностью: малые фольклорные жанры в структуре метариторической рефлексии Достоевского

Artykuł (PDF) Show abstract Pokaż abstrakt

Dostojewski w polskiej powojennej refleksji humanistycznej

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Zygmunt Krzyżanowski w kontekście literatury mniejszej – zarys problematyki badawczej

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Ilja Erenburg i Dmitrij Fiłosofow: dwa spojrzenia na Polskę okresu międzywojennego

Artykuł (PDF) Errata (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Диалог Варшавы и Парижа об аксиологии эмиграции (на материале писем Д. Философова к З. Гиппиус и газеты «За свободу!»)

Artykuł (PDF) Errata (PDF) Show abstract Pokaż abstrakt

„Rossica” teatralne na łamach prasy Polski międzywojennej. Teatr radziecki i jego twórcy

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Semiotyka ubioru mieszkańców czerwonej Rosji na podstawie polskich relacji podróżniczych z lat trzydziestych XX wieku

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Problem gatunku „Opowiadań kołymskich” Warłama Szałamowa a ich edycje w języku polskim

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Literatura łagrowa i lagrowa – ku interdyscyplinarnej definicji gatunku

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

II. PASJE I POTYCZKI EDYTORSKIE I TEKSTOLOGICZNE

Źródła z epoki jako świadectwa polskiej i rosyjskiej recepcji opery Wincentego Ignacego Marewicza „Polusia, córka kołodzieja, czyli Wolność oswobodzona”…

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Каллиграфическое письмо Ф. М. Достоевского в рукописях к роману „Преступление и наказание”

Artykuł (PDF) Show abstract Pokaż abstrakt

„Quo vadis” na scenie i… w cenzurze. Historia jednego zdania

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Bolesław Prus odzwierciedlony w swoich rzeczach. Spis pamiątek po pisarzu w przekazie Oktawii Głowackiej i Feliksa Araszkiewicza

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

O literackich i translatorskich potyczkach Wiktora Woroszylskiego z cenzurą (z „Dziennikami” w tle)

Artykuł (PDF) Show abstract

Magia, parodia, cenzura. „Poniedziałek zaczyna się w sobotę” Arkadija i Borisa Strugackich – przekłady polskie wobec oryginału

Artykuł (PDF) Show abstract Показать изложение текста

Семантическое издание текстов Л. Н. Толстого: от текста к онтологии

Artykuł (PDF) Show abstract

III. VARIA

Rosja – Polska. Prace studentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie

Komentarze autorów do fotografii

Komentarze (PDF)

IV. RECENZJE I SPRAWOZDANIA

Maria WICHOWA, Odtwarzanie zaginionych tekstów (Eliza Małek, Marcina Stanisława Słowakowica „Nowyistarykalendarz świąt rocznych i biegów niebieskich na rok Pański MDCLXXXIX”. Próba rekonstrukcji, seria „Biblioteka Przekładów Rosyjskich XVII-XVIII Wieku z Literatury Staropolskiej”, Warszawa 2017, ss. 118 + 2 nlb.)

Recenzja (PDF)

Wojciech KALISZEWSKI, Miły sercu przewodnik po Sarmacji (Jacek Kowalski, Sarmacja. Obalanie mitów. Podręcznik bojowy, Wydawnictwo Zona Zero, Warszawa 2016, ss. 398)

Recenzja (PDF)

Teresa WINEK, O życiu prywatnym dzieci w XIX wieku (Świat dziecka, red. naukowa Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak, seria „Życie Prywatne Polaków w XIX wieku”, t. V, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź-Olsztyn 2016, ss. 341)

Recenzja (PDF)

Marek PĄKCIŃSKI, Dorobek i (stracona) szansa – garść refleksji po likwidacji Stacji Naukowej PAN w Moskwie

Artykuł (PDF)

Barbara JUDKOWIAK, Sprawozdanie z poznańskiej konferencji naukowej w 250. rocznicę konfederacji barskiej „Za wiarę i wolność” (9-11 maja 2018 roku)

Artykuł (PDF)

Noty o autorach artykułów

Artykuł (PDF)

vignette

Paulina Niedzielska

Promieniami słońca oplotłeś mą duszę, trawą i ziemią otuliwszy swe ciało.

Byłeś – nie byłeś, a więc wciąż jesteś, a mi znowu, nieustannie – Ciebie zbyt mało.

Jagoda Komorowska

Zdjęcie przedstawia relacje polsko-rosyjskie, wykorzystując proste nawiązanie do tradycyjnej kuchni: pierogi i pielmieni. Zestawienie ma pokazać, że różnice takie jak język czy sytuacja polityczna tylko pozornie stwarzają między nami bariery, jednak to podobieństwa są silną stroną tej relacji. Wspólna historia, tradycja i kultura, widoczne nawet w kuchni, pokazują, jak bardzo losy naszych narodów są splecione i wywodzą się z tej samej kultury oraz tradycji.

Monika Andryszek

W swojej pracy chciałam pokazać, że kultura rosyjska, chociażby kinematografia, jest obecna w kulturze polskiej. Dzięki tłumaczeniom język nie stanowi bariery i możemy obcować z wrażliwością naszych wschodnich sąsiadów. Użyłam projekcji kultowych rosyjskich filmów w przestrzeni mieszkania i wchodziłam w kadry, tym samym wchodząc w dialog z obrazem.

Małgorzata Bonas

Bez komentarza.

Dawid Grzelak

Zdjęcie ukazuje ciężki sprzęt ustawiony na tle Pałacu Kultury i Nauki, który oświetlony jest kolorami tęczy. W warstwie metaforycznej jest to symboliczne przedstawienie budowy stosunków polsko-rosyjskich. Fotografia odnosi się również do wciąż trudnej sytuacji osób środowiska LGBTQ+ w obydwu państwach oraz nikłej świadomości społecznej na ten temat.

Dobrosława Król

Zamysł fotografii zbudowany jest wokół jednego z częstszych skojarzeń dotyczących Polski oraz Rosji – kultury picia wódki. Czyste, jasne tło pozwala skupić uwagę na geście stuknięcia się kieliszków. Jest on symbolem pewnego braterstwa, więzi i zależności, jednak dominacja Rosji jest jasno zaznaczona przez poplamienie „polskiej ręki” rozlanym z kieliszka płynem w barwach flagi.

Olga Bronikowska

Bez komentarza.

Anna Fabrycy

Projekt zrealizowałam w formie fotograficznego dyptyku. Przedstawia on relacje polsko-rosyjskie pod kątem przenikania się. Obrałam sobie bardziej kobiece spojrzenie na temat charakteru tych kultur. Oba zdjęcia łączy wstążka, która jest wspólnym elementem strojów ludowych w kolorach narodowych i oplata obiekty pochodzące z Polski i Rosji – szkatułkę na biżuterię oraz warkocz.

Anna Kordulewska

Moi Dziadkowie mieszkali w Rosji przez kilka lat. Tam też wychowywała się moja Mama. Dlatego ten kraj, jego język, kultura i duch są zawsze obecne w mojej rodzinie. Mimo że ja sama byłam w Rosji jedynie kilka razy, wyjeżdżając, za każdym razem czuję nostalgię. Zupełnie jakbym opuszczała dom. Tym właśnie jest dla mnie Rosja – drugim domem kryjącym się gdzieś między wersami codziennego życia, gdzieś po drugiej stronie lustra.

Na zdjęciu widzimy wyraz „dom” napisany na rozsypanej mące. Mąka nawiązuje do wspólnego gotowania, czynności, która mocno kojarzy się z domem i rodziną. Słowo „dom” zostało odbite w lustrze, tworząc ten sam napis, tym razem cyrylicą. Jest to odniesienie do mojego, opisanego wcześniej, stosunku do Rosji.

Ostatnim elementem zdjęcia jest spodeczek z herbatą, który stanowi dosłowną ilustrację rosyjskiego zwyczaju picia herbaty w ten właśnie sposób.

Maja Hylewicz

Zbrodnia i kara 2018

Natalia Szymala

W mojej fotografii chciałam pokazać bliskość obu państw – Polski i Rosji. Złączone ręce symbolizują połączenie obu narodów. Umieszczone na dłoniach teksty to cytaty z klasyki literatury. Po polsku zapisany jest fragment Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, a po rosyjsku fragmenty Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego. Mają one budzić skojarzenia z więzią, jaką może budować literatura.

Sylwia Rusinek

„Niech żyje nasz niezawodny przyjaciel Związek Radziecki! Niech żyje niezłomna, wieczysta przyjaźń polsko-radziecka!”1

1 „Życie Warszawy”, rok XII, nr 94 (3577) z 21 kwietnia 1955 r., s. 4.